EPISTEL MINGGU XXI DUNG TRINITATIS, 16 OKTOBER 2016
NATS : 2 TIMOTEUS 3 : 14 – 4 : 5
- Panbonsiri/Patujolo
Surat 2 Timoteus on digoari do on sada surat pastoral (hata sipaingot manang poda secara pribadi) tu si Timoteus. Ima sada naposo namaniop sada tugas pelayanan di huria, nadijou do ibana dohot “dongan saulaon” jala pangurupi namansai poso dope. Isi ni poda ni si Paulus tu ibana ima asa tontong satia pararathon barita nauli, ima barita ni Tuhan Jesus Kristus jala togu maniop padan narobi dohot Barita Nauli nasian Debata. Tole muse asa tontong ibana padalanhon ulaonna nagabe Guru/Pangajar dohot parbarita nauli nasian Debata, natape gok angka sitaonon dohot angka parsiranggutan/pergumulan, taringot tu ulaon i. Ditongos do si Timoteus marhite surat on asa lam margogo pararathon hata ni Debata jala olo gabe patorushon si Paulus mangulahon ulaon i. Huria Epesus, ima huria na nihobasan ni si Timoteus tontong dopeharoa dipengaruhi keadaan haporseaon sileban na nihaporseai angka halak Yunani. Ima dewi Artemis/dewi Diana, na digombarhon tarsongon sada borua na godang panarusanna. Dilambanghon do on gabe lambang kesuburan tano. Tole muse tutu huta i, mansai mora, tano na pe denggan. Tarsongon ditingkion, antar hira-hira kota pertanian industri ma on. Gabe inganan parputaron ni perekonomian dohot ekspor/impor hasil komoditi ni sada bangso. Gok dope angka sihir di luat on. Ro do angka jolma sian luat naasing mangalului ‘jimat’ manang keberuntungan sian luat on. Ha ulion ni huta on pe gabe tarsongon sada panindangion huta na denggan do on tu angka jolma naro tu luat on. Gabe dihilala jolma ma tutu, gabe huta natoho dipasu-pasu angka debata sileban.
Disiala i, gabe dohot do angka ruas bersikap “sinkritisme” manang dipadomu-domu haporseaon sileban tu haporseaon di Debata namangolu. Tarlumobi muse tahe, ala percampuran halak Yunani dohot Jahudi do angka ruas i, gabe tubu ma sada ajaran na didok “Gnostik Hellenis” ima tarsongon sada poda manang ajaran na mandok daging dohot tondi do pamatang ni jolma. Molo daging i memang nungnga tabiatna mardosa alai ianggo tondi mansai badia do i. Disialai ndang boi jolma malua sian dosa; jala manang aha pe dosa naniula ni jolma ndang berpengaruh i di partondionna. Muse didok do diajaran gnostik on, “parbinotoan” na nidapotsa sian alam mistis daodo tumimbo sian habonaron hata ni Debata. Jadi, godang do angka guru palsu namandok, nauntanda do nasida tu Debata, sian angka parbarita nauli, dohot alasan nungnga unggodang nasida marsiajar sian angka alam mistik na nihaporseaon ni angka jolma na adong dihatiha i. Jadi, haporseaon di Tuhan Jesus, ndang nagabe sada haporseaon na mutlak on naingkon taulahon asa tatanda Debata, alai gabe sada dalan naasing sian haporseaon naasing laho mananda Debata. Antar songon i ma namasa di ruas i, ima ruas naniuluhon ni si Timotius; namansai dipengaruhi angka pangajar palsu na tubu sian ruas i, namandok ummalo do nasida sia ibana (si Timoteus) taringot tu panandaon ni Debata. Digoari ummalo, ala siTimoteus holan sian barita nauli do mananda Debata, alai ianggo natua-tua i dohot do sian angka haporseaon sileban, sian kebudayaan dohot sian angka ajaran naasing. Ima pergumulan ni siTimoteus. Secara psikologis boi do ibana gabe gale alani gondang ni angka guru palsu on. Alai didok ma tu ibana marhite surat on asa togu tuhaporseaonna di Debata namangolu, angka na jat dohot angka sipangalalilu lam martamba do bilanganna jala godang angka sipaotooto (2 Timoteus 3:13). Alai ianggo namangula di Debata Jahowa, inkon monang manian rap dohot Debata Jahowa. Songon si Jakob namandapot hamonanganna rap dohot Debata di parsiranggutanna dohot Ibana, tarsongon judul ni jamita on (1 Musa 32).
- Hatorangan ni Turpuk
Hombar tu judul/tema ni jamita on: Parsiranggutan ni siJakob dohot Debata, taida ma piga-piga hatorangan naboi gabe ojahan namangolo di ngolunta siganup ari:
- Lapatan ni goar ni Jolma “Jakob”
Si Jakob, ima anak na paduahon tubu ni si Ishak, anggi ni si Esau. Si Jakob mambuat parlabaonna sian abangna si Esau, gabe digadis si Esau ma sahala sihahaanna tu angina i (1 Musa 25:31-34). Marhite i muse ma gabe diangkali angina ibana laho mambuat pasu-pasu sian amangna i, si Ishak (1 Musa 27:24-37). Digoari ma ibana sipangarupa/siparangkal, ai nungnga dua hali si Esau dirupai angginai. Alai ditingkina muse, gabe lari do si Jakob sian abangna i, jala mandapothon tulangna si Laban, jala mangula rap dohot tulangna i do ibana. Alai ditaon ibana do tong na hona rupa ibana sian tulangna, ima naung dilehon di ibana si Lea nagabe ripena, ndang si Rahel hombar tu padan nasida (1 Musa 29:23-27). Natape dipudi ni ari tong do dilehon di ibana si Rahen nagabe ripena, dung ditambai muse pitu taon nai mangula rap dohot si Laban (1 Musa 29:30). Dibahen si Jakob do muse partanda di angka pahan-pahananna, ima angka hambing biru-biru, asa laos gabe diibana i, sude angka pahan-pahanan i (1 Musa 30:32-42). Ima lapatan ni goar i; “Jakob” namarlapatan sipangarupa manang siparangkal/sipangotootoi.
Alai, dinamarsiranggut i ibana dohot Debata Jahowa, jala namonang i ibana digorai ma ibana Israel (lae_r”f.yI). Hata Israel tuat sian dua hata: naparjolo didok Shara namarlapatan “Marhuaso/Huaso”; napaduahon didok ‘El namarlapatan “Jahowa”. Jadi hata “Israel” dison marlapatan ma “Huaso ni Jahowa/Hamonangan ni Jahowa”. Jadi sian si Jakob namarlapatan “sipangarupai” gabe si Israel ima “hamonangan ni Jahowa”. Jadi ndang si Jakob hape namonag diparsiranggutan i, Debata do hape. Alai hamonangan ni Debata i ma naingkon gabe hamonangan ni si Jakob. Molo taingot muse pargantian ni angka goar nabinahen ni Debata tontong do patandahon sada status naimbaru nabinaen ni Debata di sada jolma. Songon si Abraham sian si Abram ( 1 Musa 17:5); songon si Sarai nagabe si Sara (1 Musa 17:15). Jadi pergantian goar ni si Jakob nagabe Israel, napatandahon naung monang do Debata di angka tahi ni si Jakob, sian na jat, gabe jolma naimbaru ibana, ima jolma naung nihamonanghon ni Jahowa Debata. Jadi songoni ma nang statusta naung gabe halak Kristen hita nuaeng on, digoari do hita “Huria” manang kuriaken namarlapatan “milik Allah/Debata nampunasa”. Tontu gabe didok ma hita nuaeng halak Israel sejati, ima angka jolma naung tinobus ni Debata dibagasan Kristus. “Alai marga na pinillit do hamu, hamalimon ni raja, bangso nabadia, houm na ginomgoman-Na, asa tung dibaritahon hamu denggan ni harohaon ni Ibana, naung manjou hamu sian na holom tu hatiuronNa halongangani” (1 Petrus 2:9). Digoari ma i ekklesia namarlapatan naung tarjou sian naholom tu hatiuron-Na.
Talapati ma ngolu naimbaru andorang sotatanda dope holong ni Kristus sahat tu naung gabe Kristen hita nuaeng. Boha si Jakob dope hita? Manang nungnga gabe Israel? Natardok hita halak naung mananda Kristus, unang be nian gabe lalap hita manghangoluhon angka tahi ni na jat. Alai taloas ma nian Debata pamonanghon hita asa gabe ulaon lomo ni roha-Na ma nian taulahon diganup ngolunta siganup ari. Tarsongon i ma muse poda ni siPaulus tu si Timoteus, asa tontong diingot ibana, naung pinamonang ni Kristus do ibana, jala ingkon dihangoluhon ibana i, asa unang targasip ibana dibahen angka pangajaran palsu napinasahat ni angka guru palsu udju i. Naingkon pos ma rohana, naingkon ibana ma parjolo dipamonang Debata, asa i muse dalan ni Debata pamonanghon angka ruas ni huria i. Ai olo do sipata dihatiha on laho patupahon nadenggan pe hita ala tagogohon dirinta jala ndang mangasahon gogo ni Debata, gabe salah bertindak hita. Gabe tong ndang hadameon be na ro, alai gabe bada. Unang ma nian songoni. Alai ala naung dibagasan Kristus hita, naung ditobus hita sian angka dosanta, nungnga monang Debatanta di hita, djala ima hamonanganta ganup; sotung taloas be hajahaton i marhuaso di hita. Ima lapatan ni Israel, ima lapatan ni naung gabe Kristen hita.
- Sian Parbiar Gabe Parposni Roha Di Debata
Dia do dalanta mangantusi jolma namarhololong ni roha mida Debata? Alusna sian posni rohana di Debata nahinaporseaonna. Andorang si Jakob dope ibana tabereng ma parbiar niroha di si Jakob on. Di Bindu 32 disaritahon do biar ni roha ni si Jakob tu hahanai ala didok naposona nungnga ro si Esau hahanai rap dohot opat ratus angka donganna laho manopot si Jakob. Ala naung biasa do si Jakob margabus, ai humatop do ibana mamutar pingkiranna laho mangalehon pelean di hahanai asa unang bunu on ni hahanai ibana (1Musa 32:14-20). Songoni nang dua ripena dohot sampulu sada ianakhonna dohot dua naposona boru-boru i, dipataru ibana do tu hatariparanni Djabok (1 Musa 32:22). Diulahon ibanaama sudenai alani biarna. Alai didok di ayat 24 dung tinggal sahalaksa di bariba ni Djabok i jadi roma sada halak marsiranggut dohot ibana ro di buha siang ari. “Sada halak” manang dibagasan surat Ibrani didok ‘vyai (ISY), didok sada suru-suruan ni Debata (1 Musa 32:1-2). Dungi didok ma nasida “marsiranggut” qbeîa’YEw: (VAYE’AVEQ). Kontek Timur Tengah, somal do uhum diputushon marhite-hite sada parsiranggutan/ujian/percobaan. Taingot do raja Salomo dihatiha mamutushon sada uhum di dua ina namarsiranggut ala ni ianakhonna, dibahen do sada percobaan laho manontuhon ise do natoras ni dakdanahi (1 Raja-raja 3:16-28). Songoni ma sada sifat dasar harajaon ni Debata naingkon masa do pergumulan/parsiranggutan diangka jolma pardosa asa dapotan hasintongan di Debata. Jala parsiranggutan ni si Jakob dohot Debata on sejajar do on dohot parsiranggutan secara rohani dihangoluanta saonari.
Songon naung didok nangkaning, datung talu Debata maradophon si Jakob, alai asiniroha ni Debata dipapatar do tu si Jakob di ayat 26. Palua ma ahu, ai nungnga buha siang ari. Didok Debata pe songoni ala asinirohana do i, ai ise haroa si Jakob ibanna boi ibana mangida Debata? Satongkin nai molo torang ari, molo diida si Jakob bohi ni Debata, mate ma ibana; ai dang boi jolma mangida bohi ni Debata secara langsung alani ni dosa ni jolma. Ibanna di dok Debata, palua ma Ahu. Asi niroha Debata na paluahon si Jakob ibanna pola disoro ma soitna jadi ngendul ma soit ni si Jakob i (ayat 25). Alai on do napinangidona di Debata naung pajumpang bohi rap dohot ibana i: “ndang hupalua Ho, nda jolo dipasu-pasu Ho ahu”. Antong on ma syaratna molo naing tarpasu-pasu; ingkon muba do goar i sian si Jakob gabe Israel. Namarlapatan, ingkon muba do pangalaho i, sian naso mananda Debata, gabe sitanad jala sitindangi di Debata.
Dung masa ma parsiranggutan i, on ma sifat ni si Jakob, sian parbiar hian, gabe marposniroha di pangurupion ni Debata. Nungnga dipauba Debatabe ibana gabe jolma naimbaru. Andorang so pajumpang dope ibana dohot Debata ai jolma parbiar do ibana jala “pengecut”, naing ma nian gabe dipudini angka naposona, angka pahan-pahananna, angka ianakhonna ibana mardalan, asa sai anggiat molo muruk hahanai boi ibana lari. Alai saonari gabe dijolo nama ibana ro tu hahanai, dipatungkap-tungkap ibana tu tano pitu hali paima tolhas ibana tu hahanai (1 Musa 33:3). Dang mabiar be ibana molo sai anggiat ro hahanai mamunu ibana. Sandok di jolo ni angka naposona dohot ripena dohot ianakhonna dipataridahon ibana do naung gabe manisia naimbaru ibana. Disiala posnirohana mida pangurupion ni Debata, umbahen i do gabe mardame ibana dohot hahana jala, biar niroha nungnga marganti be dohot pos ni roha. Ima digoari molo naung dipaimbaru Debata, gabe marpos ni roha ma di Debata. Ima hita angka halak naporsea di Tuhan Jesus Kristus, ala nang dipalua hita sian dosa, ingkon tarida do i di posnirohanta paimahon pangurupionna. Gabe dang pengecut be hita, alai gabe sitindangi ni haporseaonta hita di keluarganta, di angka jolma na adong diparkarejoanta, di angka sisolhotta, di hurianta, di pimpinanta.
III. Panimpulion
Marhite-hite turpuk on, dipodai do dihita saonari hita ma halak Israel naimbaru. Didok do hita “gareja/huria/puna ni Debata”. Parsiranggutan ni si Jakob dohot Debata, songon tipologi iman do i dihita sinuaeng on. Jolma naolo bergumul dohot Debata, ima jolma naolo paloashon Debata pamonanghon sude angka habiaranna di ngoluna.Taboto do tangkas, dinajonok ari hamamate ni Jesus, ianggo si sampulu dua halak siseannai, lari do nasida maninggalhon Jesus sahalaksa. Alai dung na hehe Jesus pamonanghon sude angka habiaran nasida, angka siseanna i pen dang be nasida mabiar pararathon barita nauli. Ndang be nasida mabiar mate alani hasintongan. Ima tong naeng sipasahaton ni si Paulus di ianakhonna i, ima si Timoteus. Asa unang mabiar ibana laho pararathon barita nauli, ala naung parjolo do Jesus pamonanghon ibana sian angka pardosaonna. Songoni ma nang si Paulus, tagan si ditanda ibana dope Debata, ulaon na jat do ulaonna. Mamunu i angka halak Kristen, angka halak naporsea di Jesus Kristus. Alai dung gabe puna ni Kristus ibana, gabe sitindangi ni Kristus do ibana, jala ndang mabiar ibana mate alani ngolu di Kristus. Ahama na gabe ojahan namangolu dihita tingki on?
- Loas ma Jesus Kristus nampuna hita, unang be hita nampuna dirinta.
- Unang be taulahon angka ulaon na jat diadopanNa. Unang gabe panggasip hita, jala unang olo hita targasip.
- Asa dapotan hita disude nasininta ni rohanta, ingkon olo do hita diatur Debata, jala unang hita namangatur Debata.
- Sangkap ni Debata di hita, ima naingkon monang do Debata maradophon angka parniulaonta. Tapaloas ma Debata i pamonanghon hita di pergumulanta, asa hamonangan ni Debata i ma nagabe hamonanganta ganup. Unang olo hita gabe marroha sinkritisme; padomu-domuhon haporsean dihaportibion dohot hasintongan ni Debata, jala tabaen gabe habonaron haporseaon di hita.
- Sotung unang olo hita kompromi di angka tabiat ni jolma, na manghasintonghon hasomalon holan asal dijalo ibana di adopan ni jolma, alai tapasomalma mangolu di bagasan hasintongan, asa dijalo hita di adopan ni Debata.
- Posma rohanta, molo taingot do naung gabe Debata nampuna hita, tung so adong nasotarpatupa bahenon ni Debata di hita. Tetap berani melangkah. Iman bersama Tuhan selalu menyelamatkan hidup orang beriman. Sai dipasu-pasu Debatama hita on mangulahon hangoluanta siapari. Amin.
Oleh:
C.Pdt. Martupa Manalu, S.Th., M.Div.
No comments yet.