PATUJOLO
Godang cara ni Debata patuduhon asi ni rohana tu angka bangsona, salah satuna ima marhitehite angka panurirangNa. Ndang sembarangan Debata mamillit angka panurirangNa, termasuk ma si Jesaya. Jesaya dipillit Debata laho manurirangi ditonga tonga bangso Jehuda. Jala ibana manurirangi lobi dari satongah abad sejarah ni Jehuda ima sian taon 740 SM – 687 SM ;ima di 4 masa pemerintahan raja Jehuda ima: Uzia, Yotam, Ahas, Hizkia (Jes 1:1). Jesaya 65:1-9 on tergolong ma on tu Trito-Yesaya (Jesaya 56-66) ima masa ndung haruar nasida sian habuangan Babel.
Godang angka na hansit na ditaon bangso I ditingki nasida di habuangan Babel. Jala godang do angka perubahan-perubahan na didapothon nasida ditingki nasida kaluar sian habuangan i. memang ditingki nasida di bagasan habuangan dope, harap do roha nasida kaluar sian habuangan I alai ndung sidung nasida kaluar sian habuangan, godang dope angkan hamaolon na diadopi bangso I. angka hamaolon I na ro tu nasida ndang holan sian luar ni bangso I alai tong do sian nasida sandiri tarlumobi ma tu panombaan tu debata sileban. Nunga mansai tangkas dipasahat Debata angka pangurupionna tu bangsoNa I marhite haluaon nasida na dipatupa Debata marhite raja Koresy (Esr 6:3-5) alai tong dope adong sian nasida na so mangharinghothon haluaon na dipasahat Debata I tu nasida jala adong muse sian nasida na mandao sian Debata. Mansai hansit do panghilalaan ni Debata mamereng pangalaho ni agka bangsoNa I alai umbalga do asi ni roha ni Debata sian rimasNa. Di bagasan turpukkon dipasahat Debata do angka Alusna taringpot tu uhum dohot haluaon tu angka na manjalo Ibana marhite haporseaon.
HATORANGAN NI TURPUK
Ayat 1-2 “Rade Do Debata Manjalo Bangso Na Manjou GoarNa”
Sian ayat on dipatuduhon Debata do ima hangoluan na naeng dipasahat Debata I ndang holan tu bangso Jehuda alai tu sude bangso naadong diportibion. Marhite bangso Jehuda dipatandahon Debata do angka Huasona tu angka bangso na asing ima na naeng patuduhon umbalga do Huasona dibandinghon debata sileban. Nang pe ndnag hea ditanda bangso na asing I Debata alai tongtong do Debata patuduhon Dirina marhite angka Huasona. bangso Jehuda ima bangso na metmet jala umbalga do bangso na asing sian nasida alai marhite angka pangurupion ni Debata I tu nasida boi do nasida manaluhon manang monang sian bangso na asing. Nang pe unga mansai leleng nasida mangae angka parungkilon I alai tongtong dope nasida boi malua sian habuangan I ala Debata do na mangurupi nasida. Unga godang bangso na asing na tangkas mangida angka huaso ni Debata I marhite angka Bangsona alai ndang olo nasida mangakui Debata jala ndang olo ro tu Debata jala manomba Debata. Ndang holan marhite bangsoNa dipatandahon Debata angka Huasona, ai marhite angka Naposona pe tong do dipatandahon Debata Dirina. Nang pe ndang hea bangso I mangalului Debata alai Debata sandiri do na ro patandahon Dirina tu nasida, jala tarida do I di ayat 1 Ningku do tu bangso, na so pajoujou goarhu na sai laon: Dison do ahu, dison do ahu; tarida do memang mansai sihol do rohani Debata marsaor rap dohot bangso na so pajoujou goarna. Masihol do Debata mamareng nasida ro tu Debata. Unga godang angka tanda dibereng nasida jala marhite angka tanda I ma Debata pabotohon dison do ahu, dison do ahu (sihol ni rohana).
Debata patandahon Dirina secara universal ndang holan tu sada bangso. Ndnag holan tu bangso na so pajoujou goarna ibana patuduhon asi ni rohana, tu bangsona sandiri pe tong do dipatandahon Debata jala dipatuduhon Debata angka asi ni rohana. Sai tongtong Debata paherbanghon tanganna manipat ari marlapatan ma i: ndnag hea Debata manadinghon bangsoNa i. ndang hea Debata mandao sian bangsoNa I manang sadari pe. Ima ala holong ni roha ni Debata I tu bangsoNa dilehon Debata do angka pangurupioNa I tu bangsoNa i. jala sian ayat on pe tarida do manang sadari pe ndang boi bangso I mangolu molo ndang mangandalhon Debata di bagasan parngoluonna. Jala ala Debata do na tongtong paherbanghon tanganna tu bangso I makana nasida boi malanjuthon parngoluon ni nasida. Alai I pe ndang disadari bangso i. Tu bangso na jungking ima bangso Jehuda. na tong dope adong na manimbil sian Debata. Unga dipalua Debata nasida sian habuangan Babel jala unga dibereng nasida angka pangurupion ni Debata ima laho paturehon huta ni nasida ima Jerusalem jala unga diparateatehon Debata nasida marhite angka kebutuhan jasmani, alai tong do nasida manimbil jala mangulahon angka ulaon na so denggan na martolakbelakang tu lomo ni roha ni Debata. Molo sian kemanusiaan hita manghatai memang ndang tarhatahon be angka pangurupion ni Debata i tu bangsona I alai memang ndang sude nasida mambuka roha nang pikiran ni nasida marnida angka pangurupion ni Debata. Jala ala tongtong Debata mangurupi nasida gabe lomolomo ni nasida do mangulahon angka ulaon na so dihalomohon roha ni Debata. Ndang sude bangso I mamboto mandok mauliate tu Debata jala tong dope nasida mambahen hansit roha ni Debata. Tarida do memang mansai luar biasa do asi ni roha ni Debata I tu angka bangsoNa.
Ayat 3-5 “ Bangso Ni Debata Na Mandao Sian Debata”
Ndung kaluar nasida sian habuangan babel, mulak do nasida tu huta ni nasida sandiri jala mulak muse nasida marbaur rap dohot angka bangso na asing. Nang pe unga kaluar nasida sian habuangan alai tong dope godang angka tantangan na diadopi bangso I ditonga tonga parngoluon ni nasida. Ndang holan sian diri ni bangso I sandiri alai tong do sian pengaruh bangso na asing. Kecewa do Debata marnida angka bangsoNa i. bangso na tongtong diurupi Debata asa boi manghilalahon haluaon alai tong do nasida mangulahon angka ulaon na mambahen hansit roha ni Debata. Nang pe unga tangka dihilalahon bangso I angka pangurupion ni Debata I alai tong dope nasida olo manomba debata sileban. Tongtong do nasida pahehehon rimas ni Debata. Memang disomba nasida do Debata alai tong do nasida manomba debata sileban. Manomba angka hariara do nasida jala porlak angka debata sileban (Jes.1:29). Dicampur nasida haporseaon ni nasida. Mansai rimas do Debata mangida angka pangalaho bangsona i. debata sileban na disomba nasida ima debata sileban na disomba bangso Junani. Adong do cara ni nasida laho manomba debata asida sandiri jala praktek paraktek I ma na diihuti bangso I jala parsidohot do nasida mangulahon i: Ima halak na pabadiahon dohot angka na manguras dirina di bagasan porlak sombaon mangihuthon sada malim diparsitongaan ni halak angka sipangan juhut babi, hagigion maragamragam dohot monsi (Jes. 66:17). Jala adong muse sada anggapan manang pamikkirion di nasida ima:badia do angka na niula nasida I jala angka na naung mangihuti angka praktek panombaon i gabe badia do anggo nasida. Jala adong di nasida sada habadiaon na khusus na boi “manular” do habadiaon I tu angka nasing molo adong na manjonoki ibana manang na maniop ibana gabe dohot angka na asing I gabe badia songon ibana. Ido pemahaman ni nasida ala debata na disomba nasida i dianggap nasida ima debata na badia. Memang ndang sude bangso Jehuda na manimbil sian Debata alai tong do gabe sada tantangan ma I tu nasida na so olo mangihuthon ulaon na manomba debata sileban i. na gabe masalah na ima umgodangan do bangso I na manimbil sian Debata dibandihon angka na manomba Debata. I do na umbahen hehe muse rimas ni Debata marnida bangso na i. ndang boi nasida manaluhon angka tantangan I jala ndnag boi nasida mangarajai diri nasida asa unang parsidohot nasida tu ulaon sipelebeguon. Nang pe unga bebas nasida sian parhatobanon I alai adong dope parjuangan ni nasida ima parjuangan laho manaluhon angka praktek praktek parugamaon na so dihalomohon Debata. Jala angka na so mangihuti praktek parugamaon I ingkon manat jala tang ma haporseaonna asa hot haporseaon ni nasida jala ndang targoda nasida laho mangihuti praktek parugamaon debata sileban.
Ayat 6-7 “Uhuman Tu Angka Na Mandao Sian Debata”
Ndang hea Debata mangahalomohon diuhum angka bangso i. alai molo ndnag diuhum bangso I ndnag diboto nasida mulak tu Debata. Uhuman I dipasahat Debata tu bangso I ndang na naeng patuduhon angka rimasna tu bangso I alai na naeng patuduhon Asi ni roha na I do tu bangso i. Molo diuhum Debata dope nasida jala dipasingot Debata nasida bararti holong dope rohani Debata tu nasida. Ido na naeng dipatuduhon Debata marhite angka uhum na na naeng dipasahat tu bangso na manimbil sian Ibana. Aha na niula bangso I maradophon Debata, ido muse na dibaloshon Debata tu nasida. Ala manimbil nasida sian Debata jala parsidohot nasida marpraktek parugamaon manomba debata sileban, ido muse na dibaloshon Debata tu nasida ima angka uhuman na naeng dipasahat Debata tu nasida. Ndang hea Debata manguhum bangsona molo bangso na I ndang manimbil sian Debata. Molo denggan do ulaon ni nasida I, angka pasu pasu I pe dipasahat Debata tu bangso na I alai molo ndang denggan pangalaho bangso I, uhuman pe ingkon dipasahat Debata tu nasida.
Angka na manutung daupa di punsu ni angka dolok, jala direhei Debata dia tas ni angka robean marlapatan ma I ditingki nasida mangulahon angka ulaon praktek parugamaon na asing I ima na mangihuti debata sileban, tangkas do didok Debata na mangarehei ibana do i. mansai hansit do panghilalaanta molo adong na mangarehei hita, Debata pe songon I do panghilalaanna. Mansai hansit do dihilala Debata molo umjonok bangso I tu debata sieban jala tarmasuk do I na mangarehei Debata. Marupa do sude angka na taula. Molo denggan angka ulaon ni jolma I, denggan do upa ni I dipasahat Debata tu bangso I alai molo angka na so dihalomohon ni Debata do na diulahon bangso I, upa na pe tong do dipasahat Debata tu nasida alai upa na pe angka na so denggan ma dapot ni nasida.
Ayat 8-9 “Hangoluan Marhite Jesus Kristus”
Bangso na diparmudumudu Debata, bangso na dipillit Debata, mansai holong do roha ni Debata tu nasida. Alai ala mandao nasida sian Debata jala angka dosa na niula nasida gabe rimas ma Debata marnida nasida jala uhumon ni Debata ma nasida. Songon tuak nambura binuat jumpang ditaguk na baso, gabe didok: unang ago, ai adong do pasupasu di bagasna! Hata tuak Di bahasa Heber didok tirosh= anggur baru, bhs.Indo= air, lapatanna ima sari buah yang tidak difermentasi, lapatanna: nang pe unga mardosa bangso I jala unga manimbil sian Debata alai adong dope sisa- sisa ni bangso I na so mangharinghothon laho manomba debata sileban jala ndang parsidohot nasida tu praktek parugamaon debata sileban i. saparsapuluh sian bangso I ma na so parsidohot laho manomba debata sileban jala holan na saparsampulu sian bangso I do na tongtong dope manomba Debata. Jala angka na tading I ima na saparsampulu I siaphononna do songon hau tusam, jala songon hariara na martungko di hatatanana boni na badia do tungkona I (Jes 6: 13), angka sisa sisa bangso on ma na naeng dipataridahon di bagasan turpukkon. Jala angka nasida ma na manjalo angka pasupasu na naeng dipasahat Debata tu nasida. Ndnag sude bangso I diuhum Debata, na so mangharinghothon hata ni Debata do na diuhum Debata jala angka na mangharinghothon Debata di bagasan parngoluonna ido na manjalo pasupasu sian Debata. Diparohahon Debata do angka naposona I jala diparateatehon Debata do angka na porlu manang na ringkot di bagasan parngoluon ni angka naposona i. di son tarida do balga ni Asi ni roha ni Debata tu angka naposona na manghaholongi Ibana.
Hangoluan do na naeng dipasahat Debata tu angka naposona dohot tu portibion. Hangoluon na naeng dipasahat Debata I ima sian Jakkob boni, jala sian juda sahalak sitean anggka dolokku jala ingkon jolma na hupillit I manean tano I jala angka naposongku maringanan disi. Lapatanna: sian si Jakkob do adong goar ni Israel jala si Jakkob do Israel i. jala dipasupasu Debata Israel I makana adong Juda. Juda ima sada sian goar ni anak ni si Israel, na gabe sada suku bangso ditonga tonga ni bangso Israel. Marhite keturunan manang boni ni si Jakkob/Israel i ma tubu tunas na imbaru na boi mamboan hangoluan jala hadameon tu tano on ima Jesus Kristus Anak ni Debata. Jesus Krisitus do dipasahat Debata laho pasahathon hangoluon I tu tano on. Jala holan Jesus Kristus do na gabe tunas na boi mangalehon hadameon dohot hangoluon tu tano on. Jesus Kristus I ma cara ni Debata laho mangalehon hangoluon tu portibion. Anakna Jesus Kristus do na boi paluahon tanoon sian parhatobanan dosa. Nang pe tinggal saparsampulu na porsea tu Debata alai marhitehite na saparsampulu I do kaluar tunas hangoluan I tu tano on. Angka naposo ni Debata na porsea tu Debata do dipasupasu Debata jala na mamaritahon goarna tongtong dipangke Debata gabe donganNa laho mamritahon hangoluon I tu portibion. Nang pe Debata manguhum bangso I ala hajahaton ni nasida sandiri, alai Debata tongtong do paluahon sisa sisa ni bangso I na saparsampulu sian bangso I na porsea tu Debata jala nasida pe ingkon dipaulak tu huta na jala malanjuthon missi ni Debata ima misi penebusan di portibion jala nasida mandapothon angka silas ni roha sian Debata jala dipaupasu Debata (65:13-16).
HAHONAAN
- Rade Do Debata Manjalo Halak Na Manjou GoarNa
Debata na tasomba ima Debata parasi roha jala lomo roha ni Debata angka na adong ditanoon manomba jala mamuji pasangaphon Goarna. Nang pe godang dope na so mananda jala na so manghalomohon angka na porsea tu Debata alai tongtong Debata patuduhon manang patandahon dirina marhite angka huasoNa. Ima missi ni Jesus Kristus. Jesus Krsitus rot u portibion ndang na naeng mangkristhon alai na naeng mambaritahon hangoluon I do tu portibion marhite Goarna. Ndang ditontuhon suku nang bangso na alai ganup portibion. Marhite hita angka na porsea tu Jesus Krsitu dipangke laho mandalanhon missi ni Jesus Kristus I asa ditanda portibion hangoluan na salelengnilelelngna I holan sian Jesus Krsitus do. Jala marhite angka na masa na adong ditongatonga portibion pe dipangke Debata do laho patandahon diriNa asa ditanda portibion huaso nang Asi ni roha ni Debata. Ndnag hea Debata manolak angka jolma na manjou GoarNa. Rade do Debata paherbanghon tanganna laho manjalo hita asa ro hita tu Ibana jala mulak hita manadinghon angka hajahatonta.
- Dipasupasu Debata Angka Na Manghaporseai Ibana
Godang do cara ni Debata patuduhon holong ni Rohana tu portibion. Ditingki Debata manompa tanoon, disi pe tarida do holong ni roha ni Debata tu portibion. Apalagi di zaman sinuaeng on, tarlumobi tu hita na naeng mangalului angka na ringkot di bagasan parngoluonta on, sipata olo do hita tardaging jala ndang taingot be angka na taulahon I hombar tu lomo ni roha ni Debata manang ndang. Ala godang angka kesibukanta on laho mangalului angka na ringkot di bagasan parngoluonta on, olo do hita manghalupahon Debata jala ndang taingot be ise do na mangalehon angka pasupasu I marhite angka kesibukonta I tu hita, sampe sampe sarupa do tabahen angka ari mulai sian senin sahat tu minggu torus hita karejo jala ndang taingot manjou Debata jala marsaor rap dohot Debata. Jala ndnag tasadari, unga godang cara ni Debata paingothon hita asa taingot marsaor rap dohot Ibana. Dijou Debata do hita asa tabuka roha nang pikkiranta marhite angka na adong dihumaliangta alai memang ala umringkot na diportibion angka kesibukonta I, gabe ndang tapedulihon be angka singot singot I jala gabe hal na biasa do I di hita .Godang angka kesibukoni na boi mambahen hita tarlalap jala gabe I na mambahen hita manutup simalolong dohot sipareheonta tu Debata, misalna: ala ni mamuro hita tu haumanta gabe ndang taingot marminggu manang marguru hita padahal ala dipasupasu Debata do hita gabe godang boras ni suansuananta gabe I do na mambahen hita manghalupahon ibana, alani panen hita gabe I muse na tapangke gabe ndang taingot marsaor rap dohot Debata padahal ala dipasupasu Debata hita marhite angka na taula makana boi hita panen, ala godang ni angka tugas na sian kantor pe olo do mambahen hita manghalupahon Debata jala ari minggu I pe ndang tasangahon marminggu, dna. Dipasahat Debata do angka pasupasuna tu hita jala hita pe angka na porsea tu Debata nunga sepatutna hita mandok mauliate tu Debata ndang na I na gabe mambahen hita manghalupahon Debata manang manadinghon Debata nang pe satongkin.
- Upa Ni Halak Na Mangulahon Hata Ni Debata
Diparateatehon Debata do angka halak na porsea tu Ibana jala ndnag hea Debata manandinghon halak na porsea tu Ibana. Ala porsea hita Debata ido na umbahen hita mangulahon angka na dihalomohon roha ni Debata jala ido responta angka na porsea tu Debata. Jala ala holong ni roha ni Debata tu hita ala porsea hita tu Debata jala mangulahon hata ni Debata dipasahat Debata angka upa ni i. jala upa ni halak na porsea jala na mangulahon hata ni Debata ima Hangoluan na salelengnilelengna. Jala hangoluan na salelengnilelengna I holan sian Jesus Kristus do tadapot i. alani I, ndang adong be dalan na asing tu Debata molo ndang marhite Jesus Kristus. Nang pe parngoluonta on dibagasan hatarpurukkon, marhuaso do Debata laho paulihon I gabe lam tu dengganna parngoluonta sian na parjolo i. marhuaso do Debata marhite angka pasupasuna I na naeng dipasahat tu hita marhite angka na taulahon siganup ari/ marhite angka parkarejoanta siganup ari.
- Umbalga Do Asi Ni Roha Ni Debata Sian Rimasna
Ala holong ni roha ni Debata tu angka naposona I do na umbahen dipasahat Debata angka uhuman I molo hita manimbil sian na dihalomohon Rohana. Songon sahalak natua tua na mangajari angka ianakonna molo angka ianakonna mangulahon angka hasalaan, dipasingot natua tua na I do angka ianakonna I asa unang be dilahon angka hasalaan asa lam tu dengganna parngoluonna. Nang pe sipata ingkon hona uhum hita marhite angka na adong dihumaliangta ditingki hita mangulahon angka na so dihalomohon Debata, ingkon boi do hita jala ingkon sanggup do hita mamereng I sian kacamata ni haporseaonta tu Debata. Mandok mauliate dope hita tu Debata molo olo dope Debata pasingothon hita jala ndang hea Debata bosan pasingothon hita molo nunga salah hita marhite angka na adong dihumaliangta. Alana Debata na tasomba I ima Debata na parasi roha jala umbalga do asi ni rohaNa sian angka rimasna.
(CPdt. Moriana H Sitanggang, S.Th)
No comments yet.